Prirodnjački muzej u Beogradu prvi put u svojoj istoriji dobija namensku zgradu

Izgradnja nove zgrade Prirodnjačkog muzeja ključni je korak u rešavanju jednovekovnog problema adekvatnog smeštaja jednog od najstarijih i najvažnijih muzeja u zemlji. Ovaj projekat od ogromnog je značaja za kulturnu, obrazovnu i naučnu zajednicu Srbije, ali i šire. Njegovom realizacijom otvara se mogućnost da se deca i mladi upoznaju s prirodnim blagom koje poseduju Muzej i naša država. Ujedno, ispuniće se svi uslovi da ova republička ustanova kulture na najbolji način predstavi svoje dragocene zbirke i bogato prirodno nasleđe naše zemlje. Pored toga, Prirodnjački muzej moći će da u punom obimu realizuje obavezu matičnosti za prirodnjačko nasleđe koja mu je dodeljena Zakonom o muzejskoj delatnosti i dobiće mogućnost preciznog uvida u stanje prirodnjačkih zbirki u čitavoj Srbiji.

Nova zgrada Muzeja u Parku prijateljstva biće i veliki korak ka realizaciji ideje o formiranju muzejske četvrti u našem glavnom gradu, koja će dati značajan zamah razvoju kulturnih dešavanja i muzejskog života. Uklapanje Prirodnjačkog muzeja u ovu prostornu celinu idealno je rešenje za samu ustanovu, mnogobrojnu publiku i vredna zaostavština za budućnost.

Tokom višegodišnjih napora da se pronađe optimalna opcija za smeštaj i funkcionisanje Prirodnjačkog muzeja, a na osnovu brojnih analiza i konsultacija sa eminentnim stručnjacima iz oblasti arhitekture, urbanizma i muzeologije, iskristalisalo se rešenje o izgradnji nove zgrade na prostoru kompleksa „Parka prijateljstva“ na Novom Beogradu.

Ova lokacija idealna je iz više razloga: lako je dostupna, postoje saobraćajni i komunikacioni uslovi, pruža mogućnost dovoljno velike površine za izgradnju odgovarajuće zgrade, nalazi se u prijatnom ambijentu modifikovane prirodne sredine (park-šuma). Ovaj prostor, zajedno sa kompleksom Memorijalnog centra „Staro sajmište“, u više pozitivno ocenjenih studija viđen je kao budući kvart kulture, u kome je predviđena izgradnja Nacionalne koncertne dvorane, pozorišta i bioskopa i gde se već nalazi Muzej savremene umetnosti i održavaju brojne kulturne manifestacije na otvorenom. Sa ovom prostornom celinom graniči se Blok 16, kompleks ispunjen komercijalnim sadržajima i sa velikom frekvencijom posetilaca. U neposrednoj blizini nalazi se Veliko ratno ostrvo, jedinstveno područje zakonom zaštićene prirode nadomak centra grada, sa značajnim vizitorskim potencijalom za publiku koja želi da se upozna sa prirodnjačkim sadržajima.

Za smeštaj, normalan rad i potpuno ostvarivanje zaštite i čuvanja muzejskih zbirki Prirodnjačkog muzeja planiran je prostor od oko 15.000 metara kvadratnih u tri nivoa, od čega nekoliko hiljada kvadratnih metara za izložbene sale. Izgradnjom namenske zgrade, koja po veličini, strukturi i opremi zadovoljava savremene međunarodne standarde i kriterijume, Prirodnjački muzej dobiće neophodne uslove za smeštaj zbirki i njihovo trajno čuvanje, kao i za primenu savremenih tehnika i tehnologija prepariranja, konzerviranja i obrade predmeta. Nova zgrada značiće i da publika konačno može da vidi prirodnjačka kulturna dobra iz muzejskih depoa, dok će mogućnost adekvatne realizacije kulturne, izložbene, obrazovne i naučne delatnosti doprineti da Prirodnjački muzej postane jedan od najatraktivnijih centara kulture u Srbiji.

Sadašnje stanje

Prirodnjački muzej u Beogradu, osnovan 1895. godine, jedna je od najstarijih srpskih ustanova kulture i jedini muzej takve vrste u Srbiji. Po bogatstvu i raznovrsnosti zbirki, najveći je prirodnjački muzej u jugoistočnoj Evropi.

Danas, 128 godina nakon osnivanja, Prirodnjački muzej još uvek je u privremenom smeštaju, bez stalne izložbene postavke koja bi na jednom mestu prezentovala veliku prirodnu i kulturnu baštinu Srbije, sakupljanu i čuvanu decenijama. Trenutno se u Prirodnjačkom muzeju čuva 125 zbirki sa blizu dva miliona primeraka stena, minerala, fosila, biljaka, životinja i lovačkih trofeja, koje imaju neprocenjivu naučnu, muzeološku i kulturnu vrednost.

Ovo ogromno nacionalno blago čuva se u krajnje nepodesnim uslovima, u nenamenskoj zgradi nekadašnje Prve ženske gimnazije u Beogradu, u kojoj je Muzej u privremenom smeštaju već 85 godina. U ovom nenamenskom objektu nema elementarnih uslova za čuvanje zbirki i moderan naučni rad. Veliki deo zbirki smešten je u dve montažne konstrukcije u dvorištu Muzeja i podrumima. Prirodnjački muzej ne raspolaže izložbenim prostorom za stalnu postavku, zbog čega nema mogućnosti da javnosti predstavi nacionalnu baštinu. Samo zahvaljujući znanju i izuzetnim naporima generacija kustosa i stručnog osoblja, bogate i dragocene zbirke Muzeja sačuvane su od fizičkog, biološkog i hemijskog uništavanja i oštećivanja i realizovano je na stotine izložbi u različitim prostorima.