Vanušić otvorila konferenciju “Kulturna baština srbije: snaga srednjovekovnog nasleđa”

Vanušić je podvukla da je veliki broj ciljeva uspešno realizovan, ali i da se veliki broj zadataka nalazi pred nama. „Verujem da ćemo zajednički i sinhronizovanim delovanjem Ministarstva, institucija zaštite, SPC, kao i brojnih naučno-istraživačkih instituta u Srbiji, uspeti ne samo da očuvamo srednjovekvno kulturno nasleđe Srbije, već i da razvijemo sve njegove potencijale: kulturne, istorijsko-identitske, ekonomske, ali i turističke“, istakla je pomoćnica ministra.

„Na taj način ćemo budućim pokoljenjima ostaviti nacionalno blago koje će i u narednim stolećima sijati istim sjajem, a svojom snagom uobličavati kulturu generacija koje tek treba da se rode“, naglasila je Vanušić.

Precizirala je da je posebna pažnja posvećena konzervatorsko restauratorskim radovima na uređenju ostataka arhitekture srednjovekovnih manastirskih kompleksa, a posebno arheoloških ostataka u manastiru Banjska, kao i opsežnih radova na crkvi.

Dodala je da su sprovedene složene aktivnosti i na konzervaciji i restauraciji živopisa u manastiru Gračanica, a pojedine se sprovode u manastiru Pećka Patrijaršija koji zahtevaju, kao i drugi spomenici na na Kosovu i Metohiji, izradu posebnih planova oko kojih bi se zajednički okupile ustanove zaštite i najistaknutiji naučnici srpskog srednjeg veka, kako bi pružili podršku očuvanju spomenika srednjovekovnog nasleđa.

Vanušić je rekla da je potreba da se identifikuju i popišu „starine“ u Srbiji, vezana za specifičan duhovno-istorijski kontekst poslednje četvrtine 19. veka, koji je odigrao važnu ulogu u razvijanju svesti o značaju prošlosti, a time i o nacionalnoj baštini.

„Ukazivanje prvih istraživača srpske sakralne arhitekture na njene univerzalne umetničke vrednosti i široko sagledavanje istorije u shvatanju i istraživanju nacionalne baštine nastale u srednjem veku, uslovili su i prve korake u zaštiti i čuvanju starina, ali i konkretne akcije u obnovi srednjovekovnih manastira poput Studenice, Žiče i Manasije. Projekat Srpskog učenog društva iz 1871. godine, na čijem čelu su se nalazili Mihailo Valtrović i Dragutin Milutinović, odnosio se na opisivanje i snimanje starih crkava i manastira u Srbiji“, podsetila je Vanušić.

Ona je podvukla su su prvi vrednovani i utvrđeni spomenici kulture bili upravo iz epohe srpskog srednjeg veka. 

Podsetila je da je među prvima na Uneskovu Listu svetske kulturne i prirodne baštine 1979. godine upisan prostorni obuhvat Starog Rasa sa najvrednijim spomenicima srednjeg veka: Petrovom crkvom, manastirima Đurđevi Stupovi i Sopoćani, kao i srednjovekovnim utvrđenjem Ras, dok je manastir Studenica upisan 1986. godine. Miroslavljevo jevanđelje, nastalo u 12. veku, od 2005. godine nalazi na Uneskovoj listi „Pamćenje sveta“ među 120 dokumenata od izuzetnog i univerzalnog značaja

Vanušić je istakla da su zbog svojih izuzetnih vrednosti, ali i zbog permanentne ugroženosti na Uneskovu listu nasleđe u opasnosti upisani srpski srednjovekovni manastiri Dečani, Gračanica, Pećka Patrijaršija i Bogorodica Ljeviška.

Vanušić je na konferenciji “Kulturna baština Srbije: snaga srednjovekovnog nasleđa” ocenila da je snaga srpskog srednjovekovnog nasleđa ostala vitalna u svakoj istorijskoj epohi, i svako doba ga je iznova iščitavalo i kontektualizovalo, preispitujući i utvrđujući svoj identitet.

„Očekujemo da će i ova konferencija doprineti u trasiranju budućih koraka i aktivnosti i da će struka, nauka i država jednakom predanošću i zajedničkim delovanjem nastaviti da unapređu politike očuvanja srpskog srednjovekovnog nasleđa, ali i kulturnog nasleđa u celini“, zaključila je Vanušić.